Binnen de gemeente
Er zijn 388 gemeenten in Nederland. Voor gemeenten is het inwonertal en de ontwikkeling ervan belangrijk, omdat het bepalend is voor veel zaken. Een groei of krimp van het inwonertal is bijvoorbeeld van invloed op het benodigde aanbod van woningen, arbeidsplaatsen en voorzieningen. En de uitkering van het Gemeentefonds wordt vastgesteld aan de hand van verdeelmaatstaven waaronder het aantal inwoners.
Al lange tijd is er in Nederland een proces van bestuurlijke schaalvergroting aan de gang. Het aantal gemeenten is in de loop van de tijd verminderd. In de eerste helft van de twintigste eeuw verliep deze daling nog langzaam (met gemiddeld twee gemeenten per jaar tussen 1900 en 1960). Maar als gevolg van het samenvoegen van kleine gemeenten tot of bij grotere gemeenten is deze daling aanzienlijk sneller gaan verlopen (met gemiddeld negen gemeenten per jaar tussen 1960 en 2016).
Taken van de gemeente
Overzicht van de belangrijkste taken:
- Bijhouden wie er in de gemeente woont. Dat gebeurt in de Basisregistratie Personen (BRP).
- Uitgifte paspoort of identiteitskaart en een rijbewijs.
- Uitkeringen verstrekken aan wie niet in eigen levensonderhoud kan voorzien.
- Verantwoordelijk voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015), de Participatiewet en jeugdzorg.
- Verantwoordelijk voor de huisvesting van scholen en geeft geld uit aan leerlingen die extra begeleiding nodig hebben.
- Bestemmingsplannen maken. Hierin staat welk gebied bestemd is voor huizen, welk deel voor natuur en welk deel voor bedrijven.
- Toezicht houden op de woningbouw en afspraken maken met woningcorporaties.
- Aanleg en onderhoud van straten, wegen voetpaden en fietsroutes.
- Uitvoering van de Wet milieubeheer. Deze regelt onder andere de gescheiden inzameling van huisvuil.
- Subsidies verstrekken, bijvoorbeeld aan een zwembad of bibliotheek.
- Zorgen dat bedrijventerreinen goed bereikbaar zijn.