Het benoemen van een nieuwe burgemeester kan al gauw een paar maanden in beslag nemen. De doorlooptijd van de benoemingsprocedure is 8 maanden.
Het selectieproces vindt grotendeels achter gesloten deuren plaats, om de privacy van sollicitanten te beschermen. Na de benoeming vinden op regelmatige basis klankbordgesprekken plaats tussen een deel van de gemeenteraad en de burgemeester en na zes jaar volgt een herbenoemingsgesprek. De zittende burgemeester weegt af of hij voor herbenoeming in aanmerking wil komen en, zo ja, onder welke condities. De gemeenteraad formuleert een oordeel over het functioneren van de burgemeester in de vorm van een aanbeveling inzake de herbenoeming. Wordt de burgemeester niet herbenoemd, dan volgt een nieuwe benoemingsprocedure.
Het ministerie van BZK heeft de procedure voor burgemeestersbenoemingen verder uitgewerkt in de Circulaire "Benoeming, functioneringsgesprekken en herbenoeming burgemeester" en in de "Handreiking burgemeesters: Benoeming, herbenoeming, klankbordgesprekken en afscheid". Deze richten zich met name op de direct betrokkenen zoals griffiers en leden van de vertrouwenscommissies. De belangrijkste stappen staan in de tijdlijn hieronder.
Burgemeestersbenoemingen, klankborden en herbenoemingDe procedure om te komen tot een kroonbenoemde burgemeester, de klankbordgesprekken met de gemeenteraad en herbenoeming
Burgemeesters worden bij Koninklijk besluit benoemd. De Commissaris van de Koning, de vertrouwenscommissie en de Minister van BZK spelen allen een rol bij het tot stand komen van de benoeming.
De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) stelt de vacature open op advies van de commissaris van de Koning. De sollicitant schrijft een brief. De brieven worden gestuurd aan de commissaris van de Koning.
De commissaris van de Koning vraagt justitiële ancedenten op van de sollicitanten en selecteert kandidaten die in zijn of haar ogen benoembaar zijn.
De gemeenteraad stelt een profiel voor de nieuwe burgemeester op. De gemeenteraad bespreekt het profiel met de commissaris van de Koning in een vergadering van de gemeenteraad. De gemeenteraad stelt uit zijn midden een vertrouwenscommissie in
De commissaris van de Koning overlegt met de vertrouwenscommissies van de gemeente over zijn of haar selectie en stelt daarna de uiteindelijke selectie vast.
De vertrouwenscommissie voert sollicitatiegesprekken met alle geselecteerde kandidaten en brengt daarna advies uit aan de gemeenteraad. Daarbij noemt de vertrouwenscommissie welke 2 kandidaten voor benoeming in aanmerking komen.
De gemeenteraad bespreekt in een besloten vergadering het advies met de vertrouwenscommissie en stelt de aanbeveling vast met daarop de namen van de 2 beste kandidaten. De kandidaat die bovenaan staat moet volgens de gemeenteraad de nieuwe burgemeester worden. De aanbeveling wordt gestuurd aan de Commissaris van de Koning. Alleen de naam van de kandidaat die bovenaan staat wordt openbaar gemaakt.
De aanbeveling wordt met het advies van de commissaris van de Koning naar de minister van BZK gestuurd. De minister van BZK laat als eerste aanbevolen kandidaat screenen. Dat betekent dat er naslag wordt gedaan naar de betreffende persoon door de AIVD en dat er een fiscaal onderzoek plaatsvindt. De minister van BZK spreekt met de kandidaat en draagt de kandidaat daarna voor benoeming voor aan de Koning. De Koning benoemt de burgemeester bij Koninklijk Besluit.
Bij benoemingen voor gemeenten met 50.000 inwoners of meer en bij hoofdsteden van provincies wordt de voordracht van de minister van BZK eerst besproken in de ministerraad.
Benoeming vindt plaats bij Koninklijk Besluit en wordt bekend gemaakt met een persbericht. De Commissaris van de Koning beëdigt de burgemeester in de gemeente.
Na de benoeming spreekt de burgemeester regelmatig met een afvaardiging van de gemeenteraad over zijn functioneren. Daarbij kan ook met externe actoren worden gesproken.
De gemeenteraad en burgemeester maken afspraken over de frequentie en vormgeving van de gesprekken. De Commissaris van de Koning ontvangt een afschrift van de verslagen.
Na zes jaar weegt de zittende burgemeester af of hij voor herbenoeming in aanmerking wil komen en, zo ja, onder welke condities. De gemeenteraad formuleert een oordeel over het functioneren van de burgemeester in de vorm van een aanbeveling inzake de herbenoeming.
De commissaris van de Koning ziet toe op de kwaliteit van het herbenoemingsproces, pleegt zo nodig overleg met betrokkenen en brengt advies uit aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de aanbeveling van de gemeenteraad.
De burgemeester wordt herbenoemd bij Koninklijk Besluit.
